Παγκόσμια Ημέρα Ψυχικής ΥγείαςΗ ψυχική υγεία σε έναν άνισο κόσμο |

07 Οκτ Off

Γεωργία Παναγοπούλου
Ψυχολόγος
Κέντρο Ημέρας Αγίας Παρασκευής «Ίκελος»

Η Παγκόσμια Ημέρα Ψυχικής Υγείας θεσπίστηκε το 1992 από την παγκόσμια Ομοσπονδία Ψυχικής Υγείας και γιορτάζεται στις 10 Οκτωβρίου κάθε έτους. Κάθε χρόνο ορίζεται μια θεματική στο πλαίσιο της οποίας εξειδικεύονται οι διαστάσεις της ψυχικής υγείας. Στο πλαίσιο του εορτασμού φορείς και οργανισμοί ψυχικής υγείας καλούν τον κόσμο να συμμετέχει σε εκδηλώσεις με σκοπό την ευαισθητοποίηση και την ενημέρωση του πληθυσμού σε θέματα ψυχικής υγείας, την προώθηση και την προαγωγή των ζητημάτων της πρόληψης, της θεραπείας και της βελτίωσης των υπηρεσιών και των πρακτικών των επαγγελματιών. Το φετινό θέμα στο οποίο είναι αφιερωμένη η 10η Οκτωβρίου είναι «Η ψυχική υγεία σε έναν άνισο κόσμο».

Πολλά μπορούν να γραφούν για τις διαστάσεις που λαμβάνει η ψυχική υγεία μέσα στις ανισότητες του σημερινού κόσμου. Ανισότητες οικονομικές, πρωτίστως, οι οποίες συχνά δυσκολεύουν την πρόσβαση σε υπηρεσίες ψυχικής υγείας. Στη χώρα μας οι υπηρεσίες ψυχικής υγείας είναι τομεοποιημένες, δηλαδή κάθε περιοχή ή δήμος υπάγεται σε κάποιον από τους τομείς ψυχικής υγείας και οι ανάγκες του πληθυσμού της περιοχής καλύπτονται από τις υπηρεσίες που υπάρχουν εντός του τομέα. Οι υπηρεσίες ψυχικής υγείας που προσφέρονται δωρεάν στους πολίτες (Κέντρα Ημέρας, Κέντρα Ψυχικής Υγείας, Κινητές Μονάδες, Στεγαστικές Δομές) υπό τον όγκο των αιτημάτων που λαμβάνουν, συχνά αδυνατούν να εξυπηρετήσουν άμεσα τους πολίτες, με αποτέλεσμα μεγάλες αναμονές, αναμονές από ανθρώπους που αναζητούν ανακούφιση και δεν έχουν την οικονομική δυνατότητα να επισκεφθούν ιδιωτικά κάποιον ειδικό ψυχικής υγείας. Το πρόβλημα καθίσταται μεγαλύτερο στις περιοχές της περιφέρειας όπου οι αποκεντρωμένες υπηρεσίες είναι ελάχιστες και συχνά απαιτείται από τους πολίτες να διανύσουν μεγάλες χιλιομετρικές αποστάσεις για να λάβουν την επιθυμητή υποστήριξη. Ιδιαίτερα για τον χώρο της ψυχικής υγείας, η πλαισίωση και η θεραπεία πολλές φορές δεν παρέχονται από έναν επαγγελματία αλλά από διεπιστημονική ομάδα, γεγονός που πλήττει την ποιότητα των παρεχόμενων υπηρεσιών όταν υπολείπεται η στελέχωση των υπηρεσιών. Σε αυτό το σημείο αξίζει να σημειωθεί ότι δεν καλύπτονται όλες οι υπηρεσίες υγείας και ψυχικής υγείας από τους ασφαλιστικούς φορείς όπως συμβαίνει σε αρκετές ευρωπαϊκές χώρες, γεγονός που περιορίζει ακόμα περισσότερο την πρόσβαση τους από τον πληθυσμό που δεν μπορεί να ανταπεξέλθει οικονομικά.

Ανισότητες κοινωνικές, οι οποίες χωρίς να είναι ξεκομμένες από τις προηγούμενες, συμβάλλουν στον αποκλεισμό ολόκληρων κοινωνικών ομάδων από τις υπηρεσίες ψυχικής υγείας. Πρόσφυγες και μετανάστες έχοντας βιώσει το τραύμα του πολέμου και της αναγκαστικής μετακίνησης από τον τόπο τους, βρίσκονται εγκλωβισμένοι σε κέντρα φιλοξενίας υπό επιβαρυντικές για την ψυχική τους υγεία συνθήκες. Άτομα με αναπηρία και οι οικογένειές τους βρίσκονται επίσης αντιμέτωποι με την ένδεια των υπηρεσιών στην κοινότητα που να απευθύνονται στις ανάγκες τους. Στην επαρχία όπου το φαινόμενο είναι εντονότερο, μια οικογένεια αναγκάζεται συχνά να αφήσει το παιδί της με αναπηρία στη «φροντίδα» κάποιου ιδρύματος καθώς δεν υπάρχουν οι υπηρεσίες που θα προσφέρουν την κατάλληλη υποστήριξη στην οικογένεια και το παιδί για την ενδυνάμωση και τη μεγαλύτερη δυνατή αυτονόμησή του.

Ανισότητες που κατέδειξε ή δημιούργησε η πανδημία. Παρόλο που το πανδημικό φαινόμενο επηρέασε το σύνολο του πληθυσμού, δεν επηρεάστηκαν όλοι με τον ίδιο τρόπο. Πέραν των οικονομικών και κοινωνικών ανισοτήτων που περιγράφηκαν παραπάνω και ίσχυαν και προ πανδημίας, αλλιώς βιώθηκε η καραντίνα από τους κατοίκους του αστικού ιστού που δεν είχαν πρόσβαση σε φυσικά τοπία λόγω της απαγόρευσης των μετακινήσεων, κι αλλιώς από ανθρώπους που μένουν κοντά σε βουνό ή θάλασσα. Επιπλέον, η πυρηνική οικογένεια έγινε η μονάδα μέτρησης των επιτρεπόμενων κοινωνικών επαφών^{i ii} αφήνοντας απ’ έξω ανθρώπους μόνους, ανθρώπους των οποίων η δική τους οικογένεια, οι καθημερινοί τους άνθρωποι δεν αναγράφονται στα πιστοποιητικά οικογενειακής κατάστασης. Η πανδημία αποτέλεσε το σκιαγραφικό υλικό για την απεικόνιση των βάσεων πάνω στις οποίες στηρίζεται η κοινωνία και ο πολιτισμός μας. Και οι βάσεις αυτές αποδείχθηκαν αν μη τι άλλο στενές και λίγες για να χωρέσουν την πολυμορφία των τρόπων ζωής και oργάνωσης που διεκδικούν ολοένα και περισσότερο κοινωνικό χώρο, χώρος ο οποίος δεν έχει μπορέσει ακόμα να κατανεμηθεί με δίκαιο και ίσο τρόπο.

Ζούμε σε έναν κόσμο αντιφάσεων, σε έναν κόσμο ανισοτήτων. Ζούμε σε έναν κόσμο που θεσπίζει ημέρα αφιέρωσης στην Ψυχική Υγεία παραδεχόμενος τις ανισότητες που καλλιεργεί, συντηρεί και ταυτόχρονα αποδοκιμάζει. Χωρίς να κλείνουμε τα μάτια στον κόσμο αυτόν και αναγνωρίζοντας τις ανισότητες που τον διαμορφώνουν, αναγνωρίζοντας τα δυσφορικά συναισθήματα ως κάτι συμβατό όχι μόνο με το φαινόμενο της ανθρώπινης ύπαρξης αλλά και με τις προαναφερθείσες ανισότητες και αντιφάσεις, υπάρχει η δυνατότητα να προσφέρουμε ανακούφιση σε όσους αισθάνονται ότι αυτός ο κόσμος των ανισοτήτων δεν τους χωρά. Αναγνωρίζοντας και κατανοώντας τα παραπάνω δημιουργούμε μια θέση, έναν χώρο όπου επιτρέπεται όχι μόνο να συζητάμε και να καταδικάζουμε τις ανισότητες του κόσμου αυτού αλλά πρωτίστως να μεταφερθούμε στο πεδίο της δράσης μέσα από τη δουλειά μας, προσβλέποντας να αποκαταστήσουμε και να νοηματοδοτήσουμε τις ανισότητες που συναντάμε καθημερινά στις ιστορίες των ανθρώπων που μας εμπιστεύονται.

Στο πλαίσιο του εορτασμού της φετινής ημέρας για την Ψυχική Υγεία το Σωματείο Μη Κερδοσκοπικού Χαρακτήρα Ίκελος διοργανώνει και καλεί σε συμμετοχή στις ακόλουθες δράσεις:
-Εικαστικό καλλιτεχνικό εργαστήρι για τα μέλη του θεραπευτικού Προγράμματος με θέμα «Ένας άνισος κόσμος» στις 6/10 στο Πέτρινο κτήριο στο Πολιτιστικό Πάρκο «Σταύρος Κώτσης» του Δήμου Αγίας Παρασκευής

-Webinar με θέμα «Η ψυχική υγεία σε έναν άνισο κόσμο. Παράγοντες που επηρεάζουν την πρόσβαση και την παροχή υπηρεσιών ψυχικής υγείας. Τρόποι αντιμετώπισης του φαινομένου.». Το webinar θα πραγματοποιηθεί στις 8/10 στις 11:00 μέσω zoom και ο σύνδεσμος θα κοινοποιηθεί στη σελίδα του Κέντρου Ημέρας στο facebook.

-Διαδικτυακή προβολή της εικαστικής σύνθεσης που έγινε με υλικό της ομάδας «Φωτογραφία και Λόγος» με θέμα την ανισότητα

i «Ειδικώς για τις ημέρας 24,25, 31 Δεκεμβρίου και 1 Ιανουαρίου 2021 επιτρέπονται οι συναθροίσεις με ανώτατο όριο εννέα (9) συμμετεχόντων που προέρχονται από έως δύο (2) οικογένειες» ΦΕΚ 15/12/2020, Αρ. Φύλλου 5509

ii «Ο αριθμός των ατόμων στα τραπεζοκαθίσματα στα ΚΥΕ στις περιοχές με επιδημιολογικό επίπεδο 3 δύναται να είναι μέχρι 6 για μέλη της ίδιας οικογένειας (συγγενέις Α’ βαθμού)». Εγκύκλιος Γεννικής Γραμματέιας Εμπορίου και Προστασίας Καταναλωτή, Αρ. Πρωτοκόλλου 108674-15-10 2020